Tak wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie mBanku. Jego celem było sprawdzenie co łączy, a co dzieli rodziców i ich dzieci w podejściu do pieniędzy. Badacze odwiedzili rodziny w ich domach. Zadali im szereg pytań m.in. na temat tego, jak podchodzą do wydawania pieniędzy i ich oszczędzania. Przeprowadzili również test wiedzy o finansach i ekonomii. Dzisiaj prezentujemy zebrane odpowiedzi.
„Pogadajmy o kasie” to nazwa raportu, który pokazuje wyniki badań przeprowadzonych przez firmę Interactive Research Center na zlecenie mBanku, w czerwcu i lipcu tego roku. Badania podzielone były na część jakościową i ilościową. W tej pierwszej przeprowadzono wywiady z nastolatkami i ich rodzicami oraz tak zwane grupy focusowe, w których udział wzięły nastolatki. Część ilościowa składała się z testu wiedzy o finansach i deklaratywnego badania postaw młodzieży i rodziców wobec finansów.
Raport powstał, by lepiej zrozumieć wyzwania związane z edukacją młodych osób, ma również stanowić wsparcie dla rodziców i nauczycieli w dalszej dyskusji o finansach. Stanowi też podstawę do kolejnych działań edukacyjnych prowadzonych przez bank w ramach programu Porwani Przez Ekonomię (więcej o programie). Na jego podstawie powstaną nowe scenariusze lekcji do wykorzystania w szkołach.
W mBanku od lat angażujemy się w edukację finansową młodzieży. Wyniki najnowszego raportu banku są niezwykle optymistyczne i wskazują na kilka kluczowych obszarów wartych szczególnej uwagi. Wnioski z badań wykorzystamy do udoskonalenia naszych działań, aby nawet trudne zagadnienia finansowe przedstawiać młodym ludziom w ciekawy i przystępny sposób. Doceniamy również istotną rolę nauczycieli w procesie edukacji finansowej. Chcemy zapewnić im odpowiednie narzędzia i materiały, dzięki którym będą mogli atrakcyjnie przekazywać wiedzę przydatną młodzieży w dorosłym życiu.
Rafał Borkowski, zastępca dyrektora departamentu marketingu detalicznego mBanku.
Cały raport można pobrać bezpłatnie na stronie mBanku. Bank zamieściła na niej także test, dzięki któremu każdy może odkryć swoje zwierzęce alter ego w finansach: bóbr pasjonat, oszczędny chomik, beztroska kapibara i zjawiskowy lew.
Niżej zebraliśmy najważniejsze wnioski, które wynikają z raportu „Pogadajmy o kasie”.
1. Zdecydowana większość rodziców i nastolatków uważa, że wiedza ekonomiczna jest ważna.
67% rodziców edukuje swoje dziecko w zakresie wiedzy finansowej. Najczęściej poprzez naukę oszczędzania (68%), rozmowy o tym na co warto/nie warto wydawać (60%), dając kieszonkowe, którym dziecko może samo zarządzać (51%) oraz ucząc je na temat domowego budżetu (36%). Zdaniem większości rodziców za edukację finansową dziecka powinni być odpowiedzialni przede wszystkim sami rodzice (74%). Na drugim miejscu wymieniana jest szkoła (69%). Ponad 50% rodziców i nastolatków chciałoby poszerzyć swoją wiedzę finansową.
2. Dla nastolatków największymi autorytetami w sprawie finansów są mama i tata (w grupie starszych nastolatków mama zdecydowanie wysuwa się na pierwsze miejsce).
74% nastolatków deklaruje, że w ich domach wszyscy domownicy rozmawiają o finansach, co stanowi znaczącą różnicę w porównaniu z dorosłymi (65%). Pomimo, że młodzież na co dzień ogląda influencerów, to nie od nich czerpie wiedzę finansową. Dla nastolatków to rodzice (mama lub tata) są największymi autorytetami.
3. Większość rodziców deklaruje, że umie zarządzać swoim budżetem (rzadziej twierdzą tak nastolatki). "Zetki" dobrze wiedzą co znaczy ciężka praca.
65% nastolatków deklaruje, że potrafi zarządzać własnym budżetem. Wynik ten jest niższy niż wśród dorosłych (80%). Zazwyczaj robią to za pomocą aplikacji mobilnej banku czy serwisu bankowości internetowej (40%). Niezależnie od wieku, korzystają też ze skarbonki (35%) i powierzają swoje pieniądze dorosłym (12%). Z kolei rodzice znacznie częściej niż dzieci stosują system kopertowy, czyli rozdzielają pieniądze w kopertach przeznaczonych na różne wydatki (13%). Najchętniej ustalają limity na konkretne cele (39%).
Tylko co trzeci nastolatek w wieku 13-18 lat przyznaje, że potrafi oszczędzać. Średnie oszczędności rodziców wynoszą około tysiąca złotych, podczas gdy nastolatki w wieku 13-16 lat odkładają miesięcznie około 150 zł, a starsze około 200 zł.
Często można spotkać się ze stwierdzeniem, że „zetki” nie wiedzą, co to znaczy ciężka praca i nie znają wartości pieniądza. Tymczasem aż 39% pracowało już zarobkowo, a nawet 1/3 zaczęła przed ukończeniem 16 lat! Najczęściej była to pomoc w pracach domowych (34%), zwykła praca z pensją, np. w kawiarni lub sklepie (34%) oraz pomoc sąsiedzka (28%).
4. O pieniądze kłócą się rzadko. Wszyscy martwią się za to o finansową przyszłość.
Połowa respondentów twierdzi, że w ich domach nie występują konflikty dotyczące pieniędzy i spraw finansowych. Niemniej jednak, co trzeci rodzic przyznaje, że takie problemy pojawiają się w ich domach. Co ciekawe, bardziej optymistycznie podchodzą do tego nastolatki. Według nich tylko w nielicznych domach (18%) występują konflikty, które dotyczą finansów.
5. Nastolatki nieco częściej niż ich rodzice uważają, że pieniądze dają szczęście w życiu.
Wydawanie pieniędzy daje im przyjemność i byliby skłonni do ryzyka w inwestycjach, gdyby mieli szansę na wyższy zysk.
U nastolatków, niezależnie od wieku, myśli o pieniądzach częściej wywołują radość i ekscytację, natomiast znacznie rzadziej towarzyszą im strach i smutek.
Czy Polki i Polacy zdali test wiedzy o finansach?
Jednym z badań prowadzonych na potrzeby raportu „Pogadajmy o kasie” był test wiedzy o finansach. Co trzeci responder zdał go na „szkolną czwórkę”, czyli na min. 80%. Najlepiej poradziły sobie nastolatki w wieku 17-18 lat – w tej grupie „czwórkę” z testu dostałaby niemal połowa z nich.
Badani najlepiej poradzili sobie z pytaniami dotyczącymi znaczenia skrótów np. GPW, KNF oraz RRSO. Najwięcej trudności sprawiło pytanie, które dotyczyło budżetu państwa. Nastolatki lepiej od rodziców wskazali, co jest odliczane przez pracodawcę z pensji brutto. Natomiast rodzice lepiej podali definicją podaży i popytu.
Emilia Kasperczak
Ekspertka ds. relacji z mediami