Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, z powodu szeregu niekorzystnych czynników makroekonomicznych oraz wynikających z nich wewnętrznych decyzji biznesowych Banku, mimo podjętych przez Zarząd działań mających na celu optymalizację rezultatów finansowych, ujemny wynik finansowy BRE Banku po IV kwartałach ubiegłego roku zwiększył się i wyniósł: dla Banku „solo” 200.077 tys. zł, a z uwzględnieniem wyceny (metodą praw własności) jednostek podporządkowanych 379.221 tys. zł. Ujemny wynik finansowy Grupy wyniósł po IV kw. 2002 r. 381.102 tys. zł, a skonsolidowana suma bilansowa wzrosła do 27.516.068 tys. zł.
W nowy rok Bank wszedł z uporządkowaną strukturą i zwiększonymi rezerwami, co stanowić będzie impuls dalszego rozwoju w 2003 r.
Wybrane dane finansowe po IV kw. 2002 i 2001 obrazuje poniższa tabela (w tys. zł)
W nowy rok Bank wszedł z uporządkowaną strukturą i zwiększonymi rezerwami, co stanowić będzie impuls dalszego rozwoju w 2003 r.
Wybrane dane finansowe po IV kw. 2002 i 2001 obrazuje poniższa tabela (w tys. zł)
Na szczególną uwagę w wynikach Banku zasługuje wynik na działalności bankowej oraz przychody z tytułu prowizji i odsetek. Wskaźniki te nie odbiegają znacząco od tych samych pozycji w zyskownym roku 2001. Dowodzi to, że Bank wciąż generuje wysokie przychody i pokazuje, że po okresie recesji, a tym samym obniżeniu poziomu rezerw, bardziej niż realny jest powrót zyskowności Banku. Co równie ważne Bank stale utrzymuje wszystkie wskaźniki ostrożnościowe na wysokim poziomie: płynność Banku stale utrzymuje się na bezpiecznym pułapie, a współczynnik wypłacalności wyniósł 10,0% i znacznie przekracza wartość określoną przez Prawo Bankowe. Ponadto sukcesywnie zwiększane w 2002 r. fundusze uzupełniające Banku umożliwiły utrzymanie funduszy własnych na poziomie niemal identycznym jak w 2001 r., a uwzględniając całość pożyczki podporządkowanej nawet większym.
Determinanty wyniku
Powyższe wskaźniki oraz dobre wyniki na podstawowej działalności dowodzą, że przyczyną niekorzystnych wyników finansowych za 2002 r. są determinanty makroekonomiczne i rynkowe. Na znaczące pogorszenie wyniku w IV kwartale 2002 r. decydujący wpływ wywarł bowiem fakt dokonanej pod koniec roku ponownej, bardzo restrykcyjnej klasyfikacji portfela kredytowego i inwestycyjnego oraz stworzenia wysokich rezerw (ich saldo dla Banku na koniec roku wyniosło ok. 495 mln zł, zaś dla Grupy 528,5 mln zł), w tym odbudowanie wysokiej rezerwy na ryzyko ogólne (103 mln zł w IV kw.). Zarząd Banku wyraża przekonanie, że powyższe działanie pozwoliło wykorzystać najgorszy w historii Banku oraz niekorzystny dla całego sektora bankowego rok na wewnętrzną reformę, a jej skutkiem będzie powrót do zyskowności Banku już w 2003 roku oraz docelowo uzyskania do 2005 r. zwrotu na kapitale (ROE) w wysokości 15%.
Na wyniki Banku w minionym roku wpływ wywarło wiele innych niekorzystnych czynników, takich jak:
-bardzo trudne warunki ekonomiczne wpływające na kondycję finansową wielu podmiotów - w tym również Klientów banków (konieczność tworzenia dodatkowych rezerw, zwłaszcza w ostatnich miesiącach roku);
-zmiany legislacyjne, zwłaszcza zmiany księgowe dotyczące ewidencji zaangażowania kapitałowego w jednostkach podporządkowanych (znacznie większe niż wcześniej obciążenie rachunku zysków i strat Banku);
-znacząca przecena papierów wartościowych w portfelu Banku (dekoniunktura na warszawskiej GPW);
-konieczność inwestycji w rozwój strategicznych spółek Grupy BRE Banku;
-konieczność dalszych nakładów na rozwój segmentu bankowości detalicznej;
-przesunięcie w czasie realizacji szeregu transakcji kapitałowych (m.in. sprzedaży pakietu akcji PTE-Skarbiec-Emerytura, udziałów w ITI), skutkujące „przesunięciem” oczekiwanych zysków na kolejne okresy;
-rezygnacja z wydzielenia i sprzedaży pakietu akcji w mBanku.
W 2002 r. BRE Bank podjął szereg decyzji przeciwdziałających wpływowi powyższych negatywnych warunków otoczenia rynkowego na wyniki finansowe Banku. Oprócz m.in. ścisłej kontroli kosztów, restrukturyzacji zatrudnienia i zmian zasad wynagradzania pracowników – nastąpiła zmiana strategii inwestycyjnej Banku, polegająca na zmniejszeniu profilu ryzyka i rezygnacji z ryzykownych inwestycji na rynku kapitałowym. BRE Bank zmniejszył w drugiej połowie 2002 r. swoje zaangażowanie kapitałowe o ok. 200 mln zł, a w pierwszej połowie 2003 r. planowane jest dalsze ograniczenie o kolejne 300 mln zł. Jednak nadrzędnym kryterium jakim Bank kieruje się w tzw. „zamykaniu pozycji” jest dążenie do optymalizacji stopy zwrotu z inwestycji. Choć w obecnych warunkach rynkowych nie jest to łatwe w ostatnich tygodniach Bank potwierdził, że wciąż możliwe jest przeprowadzenie bardzo trudnych inwestycji kapitałowych z zyskiem. Przykładem tego są umowy sprzedaży akcji ELEKTRIM S.A., zapewniające Bankowi zyski kapitałowe w wysokości ponad 20 mln zł. Bank rozwiąże też w I kw. br. rezerwy na kredyty zabezpieczone akcjami ELEKTRIMU. W najbliższych miesiącach Bank planuje również finalizację sprzedaży z zyskiem akcji Telbanku; prowadzone są poza tym działania zmierzające do ograniczenia łącznego zaangażowania w ITI.
Obszary biznesowe i spółki Grupy w 2002 r.
W 2002 r. dobrymi wynikami działania BRE Bank mógł pochwalić się w zakresie działalności na rynku pieniężnym i kapitałowym. Bank okazał się najlepszą instytucją w rankingu NBP oceniającym aktywność dealerów rynku pieniężnego. Ponadto zajął – wg danych FITCH Polska - 2 miejsce pod względem wartości wyemitowanych średnioterminowych papierów dłużnych i 3 miejsce pod względem wartości wyemitowanych papierów krótkoterminowych (pod koniec stycznia 2003 r. awansował już na 2 pozycję). Bank jest też czołowym organizatorem emisji obligacji komunalnych zajmując trzecie miejsce na rynku. BRE Bank jest również cenionym na świecie (prestiżowe wyróżnienia pisma „Risk Magazine”) specjalistą od derywatów.
Wysokie nakłady BRE Banku na rozwój segmentu bankowości detalicznej owocują zwiększaniem udziału w rynku zarówno przez mBank – niekwestionowanego lidera bankowości internetowej w Polsce, jak i MultiBank. W minionym roku mBank zanotował imponującą dynamikę przyrostu nowo pozyskiwanych Klientów (131%) oraz depozytów (76%). Do 26 lutego 2003 r. ponad 360 tys. Klientów zdeponowało na ponad 435 tys. rachunków prawie 2 mld zł depozytów. Dzięki temu mBank coraz szybszymi krokami zbliża się do uzyskania punktu rentowności, który spodziewany jest na przełomie 2003/2004 r.
Stale rosnącym zainteresowaniem cieszy się również oferta MultiBanku, który w 2002 r. otworzył 17 nowych Centrów Usług Finansowych i dysponuje w chwili obecnej siecią 28 oddziałów, a do końca br. otworzy kolejne 4. W ramach nowatorskiej oferty planów finansowych MultiBanku jego Klienci od maja ub.r. złożyli ponad 2000 wniosków kredytowych na kwotę przekraczającą 360 mln zł.
W ubiegłym roku BRE Bank był bardzo aktywnym partnerem dla Klientów korporacyjnych. Bank zanotował ok. 3% wzrost należności od sektora niefinansowego i był w minionym roku znaczącym kredytodawcą przedsiębiorstw. Udział należności zagrożonych w portfelu Banku wyniósł wg metodologii NBP 19,9% i był niższy od rynkowego (21,4%). Wielkość portfela należności przeterminowanych powyżej 90 dni, według „regulacji bazylejskiej II” (Basel II) określanych jako tzw. „default”, stanowi jedynie 4%, a wartość utworzonych na nie zabezpieczeń i rezerw wynosi ponad 100%. Jednocześnie w ub.r. nastąpił przyrost portfela kredytowo-gwarancyjnego mierzonego wartością kredytów i gwarancji m.in. w takich branżach jak: pośrednictwo finansowe (z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalno-rentowych – o 23%), banki (o 24%), produkcja artykułów spożywczych i napojów (o 50%), produkcja pojazdów mechanicznych (o 96%). Z myślą o Klientach sektora MSP BRE Bank przygotował dla nich unowocześnioną ofertę pakietową, która pozwala małym i średnim przedsiębiorstwom korzystać z szeregu udogodnień i szybszego dostępu do najpopularniejszych produktów bankowych. Poza tym dużą aktywnością BRE Bank wykazał się w zakresie obsługi transakcji rodzimego handlu zagranicznego. Udział BRE Banku w tym segmencie rynku wzrósł w 2002 r. do 17,1% (z 16,4% na koniec 2001 r.) i wyniósł ponad 13 mld USD.
Dobrymi rezultatami mogły w ub.r. pochwalić się również spółki Grupy BRE Banku. Rheinhyp-BRE Bank Hipoteczny odnotował 30-procentowy wzrost portfela kredytowego (1.334,95 mln zł) i o ponad 160% wyższy wynik finansowy (7.684 tys. zł netto). Rok 2002 potwierdził wiodącą rolę RHEINHYP-BRE jako emitenta listów zastawnych, a udział Banku w rynku tych papierów w Polsce wynosi obecnie 89,5%. Spółka BRE Leasing utrzymała bardzo wysoką, drugą pozycję na rynku leasingu w Polsce. Firma dynamicznie wkroczyła w 2002 r. na rynek leasingu samochodów osobowych (z portfelem wartości 77 mln zł) oraz umocniła pozycję w tradycyjnych dla niej segmentach, jak leasing wyposażenia przemysłowego oraz nieruchomości. Poza tym wciąż wiodącym doradcą na polskim rynku fuzji i przejęć oraz doradztwa strategicznego jest spółka BRE Corporate Finance, która w minionym roku była m.in. (wspólnie z Commerzbankiem) doradcą w transakcji zakupu przez RWE Plus 85% akcji STOEN S.A. Wiodącą grupą factoringową jest wciąż w Europie środkowej Grupa Intermarket Bank, zaś sam Intermarket Bank AG zanotował 55% udział w rynku w Austrii.
Miniony rok okazał się również ważną cezurą dla działalności Grupy BRE Banku na rynku zarządzania aktywami. Zakończony został proces tworzenia struktur SKARBIEC Asset Management Holding, w którego skład weszły spółki: SKARBIEC TFI, SKARBIEC Serwis Finansowy, SKARBIEC Investment Management, BRE Agent Transferowy oraz na poziomie operacyjnym PTE Skarbiec-Emerytura. Najważniejszym osiągnięciem SAMH jest zintegrowanie zarządzania aktywami, działań sprzedaży, marketingowych oraz obsługi Klientów, co pozwoliło na ograniczenie kosztów działalności grupy aż o 20%. Aktywa całej grupy na koniec roku wyniosły 3,3 mld zł, a liczba Klientów Holdingu na koniec roku wyniosła 700 tysięcy. Wśród spółek SAMH na szczególną uwagę zasługuje Skarbiec TFI, które zanotowało w 2002 r. niemal 50% wzrost aktywów TFI (z 1,27 mld zł do 1,88 mld zł na koniec roku), zaś wyniki kilku zarządzanych funduszy okazały się najlepsze w swoich kategoriach na rynku. Skarbiec zajął w ub.r. 4 pozycję na rynku i po raz pierwszy w swej historii zanotował zysk netto, w wys. 1,26 mln zł. Ponadto spółka Skarbiec Investment Management zanotowała imponujący 69% wzrost własnych aktywów w zarządzaniu (bez funduszy Skarbca TFI); łącznie Skarbiec IM zarządza aktywami w wys. 2,5 mld zł (w tym 1,8 mld aktywów Skarbca TFI). Ponadto po połączeniu PTE Skarbiec-Emerytura z PTE BIG BG, Skarbiec przesunął się na 5 miejsce na rynku pod względem wartości aktywów (1,22 mld zł) oraz liczby członków (639 tys.); ograniczył też koszty działalności o 70%.
Przyszłość w 2003
Coraz lepsze wyniki finansowe spółek Grupy BRE Banku, optymalizacja dochodów poszczególnych obszarów biznesowych Banku (zwłaszcza segmentu bankowości inwestycyjnej), a także stosunkowo zadowalające wyniki za 2002 r. na podstawowej działalności powodują, że w kontekście powrotu na ścieżkę rentowności, Bank może patrzeć na rok 2003 r. z umiarkowanym optymizmem. Dzięki zawiązaniu w minionym roku znaczących rezerw (w tym na ryzyko ogólne), Bank jest bardziej odporny na ryzyka mogące mieć miejsce w roku bieżącym, w tym również na ryzyka katastroficzne. Również znaczna redukcja dopuszczalnego ryzyka inwestycji kapitałowych, skutkuje zmniejszeniem zaangażowania w długoterminowe, ryzykowne transakcje. Ponadto przy prognozowanym przez głównego ekonomistę BRE Banku – Janusza Jankowiaka wzroście PKB na poziomie 3% spodziewać można się wzrostu akcji kredytowej polskich przedsiębiorstw oraz w jej następstwie wzrostu dochodów odsetkowych.
Czynniki te powodują, iż Zarząd BRE Banku jest przekonany, że swoisty „annus horribilis” jakim był pod względem wyników finansowych 2002 rok, pozostanie jednorazowym odstępstwem od reguły osiągania przez BRE Bank ponadprzeciętnych dochodów i wysokiego poziomu zwrotu na kapitale (w 2005 r. 15% ROE). Co równie ważne Bank będzie kontynuował politykę przeznaczania ok. 30% zysku na dywidendę dla akcjonariuszy (mimo braku dywidendy za rok 2002 wypłacona przez Bank „premia” dla akcjonariuszy w latach 2001-2002 kilkukrotnie przekracza średnią dywidendę wypłacaną przez banki giełdowe w tym okresie, co dowodzi atrakcyjności długoterminowej inwestycji w akcje BRE Banku). Przekonanie o rychłej poprawie wyników jest tym realniejsze, że 2003 r. Bank rozpoczął z „wyczyszczonymi” księgami i zwiększonym poziomem rezerw, bez niekorzystnych zaszłości z lat ubiegłych i jest gotowy do dalszego, porównywalnego z latami ubiegłymi, dynamicznego rozwoju.